Quẻ 27 – Sơn Lôi Di (山雷頤) Hướng ta điều gì?

 Quẻ 27 – Sơn Lôi Di (山雷頤)

Ngoại quái: Cấn ☶ (Núi)
Nội quái: Chấn ☳ (Sấm)
Tên quẻ: Di (頤) – nghĩa đen là “cái miệng”, nghĩa bóng là nuôi dưỡng, dưỡng sinh, dưỡng tâm.

---

1. Thoán từ – Lời chung của quẻ

頤：貞吉。觀頤，自求口實。
Dịch:
Di: Giữ đạo chính thì tốt. Nhìn cách nuôi dưỡng (của mình và người), tự tìm cái ăn cho miệng mình.

Giải thích:

• Di = Nuôi, là quẻ dạy cách nuôi mình – nuôi người – nuôi chí hướng.

• Không chỉ nuôi thân (ăn uống), mà còn nuôi tâm – nuôi đức – nuôi khí – nuôi nhân cách.

• “Tự cầu khẩu thực”: Đừng ỷ lại, phải tự lo cho sự sinh tồn & phát triển của mình, cả vật chất lẫn tinh thần.

---

2. Tượng quẻ – Hình ảnh biểu trưng

• Sấm ở dưới (Chấn) là động – hành động.

• Núi ở trên (Cấn) là tĩnh – giữ lại.
  → Hình tượng: động lực đi lên và sự kiểm soát điều độ → như cái miệng đang ăn: có nhu cầu (sấm), nhưng phải tiết chế, chọn lọc (núi).
  → Người biết ăn đúng – sống đúng – nghĩ đúng thì thân tâm đều mạnh mẽ, trí tuệ khai mở.

---

3. Thoán truyện – Bài học trung tâm của quẻ

• Dưỡng thân là bước đầu, nhưng cốt lõi là dưỡng đạo – dưỡng khí – dưỡng tâm.

• Ai tự lo cái ăn, tự lo tu dưỡng, người ấy sẽ mạnh mẽ, không lệ thuộc.

• Kẻ chỉ cầu từ miệng người khác, không chịu nuôi lấy mình, sẽ dễ bị hủy hoại.

---

4. Hào từ – Ý nghĩa từng tầng cấp

Hào 1

舍爾靈龜，觀我朵頤，凶。
Dịch: Bỏ con rùa linh (trí huệ) để ngó miệng ta nhai → hung.
→ Chỉ lo vật chất, mà bỏ tinh thần – người như thế sẽ gặp họa. Ham ăn mà quên đạo.

Hào 2

顛頤，拂經。于丘頤，征凶。
Dịch: Nuôi sai cách, trái đạo → gặp hung.
→ Như người nuôi thân không lo đạo, sống xa hoa, ngược luân thường → dễ suy sụp.

Hào 3

拂頤，貞凶。十年勿用，無攸利。
Dịch: Nuôi dưỡng lệch lạc, dù giữ đạo vẫn hung. Mười năm không dùng được, không có lợi.
→ Tâm lệch thì giữ đạo cũng vô ích. Phải sửa mình trước khi học đạo. Nếu sai lầm kéo dài, kết quả là vô ích.

Hào 4

顛頤，吉。虎視眈眈，其欲逐逐，無咎。
Dịch: Nuôi thuận đạo thì tốt. Như hổ rình mồi, ham muốn rõ ràng – không lỗi.
→ Người có ý chí mạnh, ham cầu đạo, nếu hành vi đoan chính thì có lợi.

Hào 5

拂經，居貞吉，不可涉大川。
Dịch: Trái đạo, nhưng nếu giữ vững chính nghĩa thì tốt – nhưng chưa nên làm việc lớn.
→ Dù sai lầm nhưng đã tỉnh thức → giữ mình tốt, nhưng chưa đủ lực để làm chuyện lớn.

Hào 6

由頤，厲吉，利涉大川。
Dịch: Từ nuôi mà hành, có hiểm nguy nhưng sẽ tốt – có thể làm việc lớn.
→ Đã hiểu đạo dưỡng thân – tâm – trí, hành động tuy có nguy nhưng đạt thành quả lớn.

---

5. Tổng kết tinh thần quẻ Di (Nuôi dưỡng)

• Nuôi thân chỉ là bề ngoài. Nuôi chí – nuôi tâm – nuôi đức mới là điều Kinh Dịch nhấn mạnh.

• Cách “ăn” phản ánh cách sống: Ai ăn từ bi – ăn trí huệ – ăn tự lập thì sẽ lớn mạnh.

• Còn chạy theo thỏa mãn – lệ thuộc – ham muốn, thì dù có ăn no, cũng dễ mất mạng sống (ý chí).